Nguyên nhân làm phát sinh tội phạm là do nhu cầu vay tín dụng của người dân, thủ tục đơn giản, chỉ cần chứng minh thư nhân dân (hoặc căn cước công dân); ngoài ra còn một bộ phận người dân, nhất là thanh niên không chịu làm ăn,ham mê cá độ cờ bạc, game online đã vay nặng lãi để sử dụng vào mục đích ăn chơi không chính đáng của bản thân, khi cần lên thì bất kể một lãi suất nào họ cũng vay; mặt khác một bộ phận người dân hám lợi nhuận có tiền dư dật không gửi ngân hàng mà đem cho các đối tượng vay với lãi suất cao;…
Nắm bắt được tâm lý này, các đối tượng hoạt động cho vay nặng lãi “tín dụng đen” đã lợi dụng danh nghĩa các cơ sở kinh doanh dịch vụ (công ty đòi nợ thuê, công ty mua bán nợ, công ty tài chính,...); các tổ chức tín dụng hoạt động biến tướng dưới các hình thức như khuyến mãi, hoa hồng, huy động vốn để đầu tư, ủy thác đầu tư, đầu tư trái phiếu vỡi lãi suất cao...; các cá nhân cho vay tài chính bất hợp pháp như cho vay đáo hạn ngân hàng với lãi suất cao, “vay nóng” tiêu dùng...; các cơ sở, cá nhân huy động vốn với lãi suất cao bất thường (chơi hụi, họ, phường...) hoặc góp vốn dưới hình thức kinh doanh đa cấp...để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.
Các đối tượng sử dụng nhiều chiêu thức như: Phát, dán tờ rơi tại các địa điểm công cộng, cột điện, tường rào, nơi có nhiều người qua lại hoặc quảng cáo qua mạng xã hội như zalo, facebook, không yêu cầu cung cấp giấy tờ tùy thân, không viết giấy vay nợ, chỉ yêu cầu cung cấp hình ảnh cá nhân, số điện thoại của người thân. Một số đối tượng khác hoạt động thông qua quan hệ quen biết...
Một thủ đoạn tinh vi, biến tướng nguy hiểm của “tín đụng den” là lập hợp đồng “giả cách” với người vay tín chấp, thế chấp. Người vay cần vay số tiền lớn trong thời gian ngắn để sử dụng và chấp nhận trả lãi suất rất cao đến khi mất khả năng chi trả sẽ bị buộc chuyển quyền sở hữu tài sản đã thế chấp cho các đối tượng cho vay.
Gắn liền với thủ đoạn trên là thủ đoạn “mua bán nợ”, chủ nợ lập hợp đồng với công ty “mua bán nợ”, chủ nợ hợp đồng với công ty “mua bán nợ” (một hình thức biến tướng của công ty đòi nợ thuê) liên hệ người vay cố tình chây ỳ không trả nợ thì sử dụng các thủ đoạn gây rối, khủng bố (tạt sơn, tạt chất bẩn, nước thải, mắm tôm...) để đòi nợ theo hợp đồng. Đây chính là những phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm có liên quan đến “tín dụng đen” trong tình hình hiện nay.
* Hậu quả của hoạt động “tín dụng đen” là hết sức nặng nề:
Đối với người cho vay, do hám lợi nên cho các đối tượng vay với lãi suất cao sẽ dẫn đến bị các đối tượng lợi dụng lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Đối với người đi vay, khi không có khả năng chi trả sẽ bị các đối tượng nhắn tin, gọi điện hoặc trực tiếp đến nhà đe dọa, khủng bố tinh thần, hành hung, cưỡng đoạt tài sản khiến người vay nợ sợ, không dám tố cáo hoặc không dám hợp tác với cơ quan Công an để điều tra.
Để phòng ngừa, ngăn chặn, đấu tranh, vô hiệu hóa và xử lý triệt để các ổ nhóm, đối tượng cho vay nặng lãi, đòi nợ thuê, người dân cần hiểu rõ những phương thức, thủ đoạn của tội phạm liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” và hậu quả của nó gây ra co bản thân, gia đình nhằm nâng cao ý thức cảnh giác, chủ động phòng ngừa đối với tội phạm cho vay nặng lãi, đòi nợ thuê, không tiếp tay hoặc để các đối tượng lợi dụng hoạt động.
Đối với các cơ sở lưu trú, nhà trọ, nhà dân cần cảnh giác không cho các đối tượng liên quan đến hoạt động cho vay nặng lãi, siết nợ, đòi nợ thuê “tín dụng đen” thuê nhà để làm cơ sở hoạt động. Không cung cấp thông tin, hình ảnh, dữ liệu cá nhân lên các trang mạng xã hội như: Facebook, Zalo; không tham gia vay mượn tiền qua các app điện thoại phổ biến hiện nay.
Người dân tích cực tham gia lên án, tố giác tội phạm liên quan đến hoạt động cho vay nặng lãi, siết nợ, đòi nợ thuê “tín dụng đen”. Đối với những người đang tham gia vào hoạt động “tín dụng đen” bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc bị đe dọa, hành hung, cưỡng đoạt tài sản cần đến ngay Cơ quan Công an nơi gần nhất để trình báo.